Verslaafd aan Eten: Wat is voedselverslaving?

Verslaafd zijn aan alcohol, drugs of gokken is zwaar, maar je hebt die dingen tenminste niet nodig om te overleven. Maar kun je je voorstellen dat je verslaafd bent aan eten? Het ding waaraan je probeert te ontsnappen, is precies wat je nodig hebt om te overleven. Zo’n verslaving moet ongelooflijk frustrerend zijn en bovendien moeilijk te overwinnen.

Is voedselverslaving mogelijk?

Maar is het echt mogelijk om zo’n verslaving te hebben? Volgens onderzoekers wel. Een manier waarop ze dit hebben getest, is door de hersenen van mensen die verslaafd waren aan eten te scannen. Ze lieten deze mensen vervolgens aan eten denken. Dus, wat vonden ze? Ze ontdekten dat deze gedachten dezelfde delen van de hersenen activeerden als bij een alcoholist of drugsverslaafde wanneer zij aan drinken en drugs dachten.

Neurologische bevindingen

Een andere bevinding was dat mensen die verslaafd zijn aan eten nog iets gemeen hebben met andere verslaafden: ze hebben minder dopamine-receptoren (dopamine staat bekend als het “gelukshormoon”). Omdat ze minder receptoren hebben, wordt aangenomen dat verslaafden dat goede gevoel van buitenaf moeten zoeken om zich net zo goed te voelen als “normale” mensen.

Wanneer mensen te veel eten, zorgt het brein ervoor dat voedselverslaafden een diepere vreugde ervaren van hun eten door hen minder bewust te maken van de andere delen van hun lichaam. Om het nog erger te maken, kunnen ze veel van dezelfde ontwenningsverschijnselen ervaren als drugsverslaafden. Symptomen zoals prikkelbaarheid, geïrriteerdheid, depressie en woede, om er maar een paar te noemen.

Symptomen van voedselverslaving

De symptomen van voedselverslaving zijn vergelijkbaar met die van andere verslavingen. Ze omvatten:

• Cravings: Een intens verlangen naar specifiek voedsel.
• Verlies van controle: Niet in staat zijn om te stoppen met eten, zelfs wanneer je vol zit.
• Overmatig eten: Eten in grotere hoeveelheden of langer dan bedoeld.
• Grote inspanning om aan eten te komen: Veel tijd besteden aan het verkrijgen van voedsel, het eten ervan of het herstellen van de effecten ervan.
• Impact op dagelijks leven: Sociale, werk- of familieverplichtingen verwaarlozen vanwege eten.
• Ontwenningsverschijnselen: Prikkelbaarheid, onrust of stemmingswisselingen als er geen toegang is tot voedsel.

De impact van voedselverslaving op het leven

Voedselverslaving kan aanzienlijke gevolgen hebben voor iemands fysieke en mentale gezondheid. Lichamelijke problemen zoals obesitas, diabetes type 2 en hartziekten zijn veelvoorkomende complicaties. Daarnaast kunnen psychologische problemen zoals schaamte, schuldgevoelens en een laag zelfbeeld ontstaan, wat kan leiden tot depressie en angststoornissen.

Hoe Voedselverslaving te Overwinnen

Bewust eten

Maar… we hebben voedsel nodig om te overleven, dus kan voedselverslaving onder controle gehouden worden? Dat kan, maar het vereist inzet. Hier zijn een paar dingen die je kunt doen als je verslaafd bent aan eten:

Denk na terwijl je eet

Let op het eten terwijl je het eet. Dit zal voorkomen dat je gedachteloos eet, en dat zal je helpen het probleem onder controle te houden. Richt je ook op het genieten van het eten in plaats van je maag vol te proppen tot je niet meer kunt. Door het eten bewust te proeven, zul je vanzelf langzamer eten en meer bewust zijn van wat je eet.

Voordelen van bewust eten

• Verhoogde voldoening: Door je te concentreren op de smaken en texturen van je eten, zul je meer voldoening halen uit kleinere hoeveelheden.
• Betere spijsvertering: Langzamer eten kan helpen bij de spijsvertering, waardoor je je minder opgeblazen voelt.
• Gewichtsbeheersing: Het kan helpen bij het beheersen van je gewicht omdat je eerder merkt wanneer je vol zit.

Voedingsdagboek bijhouden

Schrijf het op

Alleen al het bijhouden van alles wat je eet, zal helpen je verslaving te verminderen. Je hoeft dit dagboek met niemand te delen, tenzij je dat zelf wilt. Dat betekent dat je je veilig kunt voelen om alles op te schrijven. Je zult misschien geschokt zijn door wat en hoeveel je eet, maar soms hebben we een schok nodig om de weg naar herstel in te slaan.

Voordelen van een voedingsdagboek

• Inzicht in eetpatronen: Je krijgt een beter begrip van wat, wanneer en waarom je eet.
• Identificeren van triggers: Het helpt bij het identificeren van emotionele of omgevingsfactoren die overeten veroorzaken.
• Verantwoording afleggen: Het creëert een gevoel van verantwoordelijkheid en kan motiverend werken.

Professionele Hulp Zoeken

Zoek hulp

Je kunt hulp krijgen van een counselor, je huisarts of een steungroep… of van alle drie als dat nodig is. Elk kan je op hun eigen manier helpen. Het belangrijkste om te onthouden is dat je niet alleen hoeft te worstelen met je voedselverslaving.

Verschillende vormen van hulp

• Counseling: Een therapeut kan je helpen onderliggende emotionele problemen aan te pakken die bijdragen aan je eetgedrag.
• Medische begeleiding: Een arts kan medische complicaties van voedselverslaving behandelen en je doorverwijzen naar specialisten.
• Steungroepen: Groepen zoals Overeaters Anonymous bieden een gemeenschap van mensen die met dezelfde problemen worstelen en elkaar ondersteunen.

Vermijden van Triggers

Vermijd je triggers

Als er bepaalde voedingsmiddelen zijn waardoor je de controle verliest, zal het vermijden ervan helpen om het probleem te voorkomen. Met andere woorden, het zal veel makkelijker zijn om met verleiding om te gaan als je niet in de verleiding wordt gebracht.

Tips voor het vermijden van triggers

• Houd problematische voedingsmiddelen uit huis: Vermijd het kopen van voedsel dat je moeilijk kunt weerstaan.
• Vermijd situaties die overeten aanmoedigen: Beperk bijvoorbeeld het aantal eetgelegenheden die buffetten aanbieden.
• Plan je maaltijden: Door maaltijden van tevoren te plannen, verklein je de kans op impulsief eten.

Onderliggende Oorzaken van Voedselverslaving

Emotionele Triggers

Voedselverslaving is vaak nauw verbonden met emotionele problemen. Veel mensen gebruiken eten als een manier om met stress, angst of verdriet om te gaan. Dit wordt ook wel “emotie-eten” genoemd.

Emotie-eten begrijpen

• Stress en angst: Stresshormonen kunnen je verlangen naar suiker- en vetrijke voedingsmiddelen verhogen, wat leidt tot overeten.
• Verdriet en eenzaamheid: Voedsel kan tijdelijk een gevoel van troost en verbondenheid bieden, wat het moeilijk maakt om te stoppen.
• Verveling: Eten kan een manier zijn om verveling tegen te gaan, wat vaak resulteert in gedachteloos eten.

Herkennen van emotionele triggers

• Houd een dagboek bij: Schrijf niet alleen op wat je eet, maar ook hoe je je voelt voor, tijdens en na het eten.
• Identificeer patronen: Zoek naar terugkerende thema’s of situaties waarin je naar voedsel grijpt.

Psychologische Factoren

Naast emotionele triggers kunnen er ook diepere psychologische oorzaken zijn die bijdragen aan voedselverslaving. Dit kan variëren van trauma’s uit het verleden tot chronische mentale gezondheidsproblemen.

Trauma en eetstoornissen

• Verleden van misbruik of verwaarlozing: Mensen die trauma’s hebben meegemaakt, kunnen eten gebruiken als een manier om met hun emoties om te gaan.
• Laag zelfbeeld: Een negatief zelfbeeld kan leiden tot overeten als een manier om gevoelens van waardeloosheid te maskeren.

Behandeling van psychologische oorzaken

• Therapie: Cognitieve gedragstherapie (CGT) en andere vormen van therapie kunnen effectief zijn bij het aanpakken van de onderliggende oorzaken van voedselverslaving.
• Medische hulp: In sommige gevallen kunnen medicijnen helpen bij het beheersen van symptomen van depressie of angst die bijdragen aan overeten.

Sociale Invloeden

De samenleving en cultuur waarin we leven, kunnen ook een rol spelen bij voedselverslaving. Onze omgeving, vrienden en familie beïnvloeden ons eetgedrag aanzienlijk.

Culturele factoren

• Beschikbaarheid van voedsel: In een samenleving waar voedsel altijd beschikbaar is, is het makkelijk om te veel te eten.
• Sociale druk: Eten speelt vaak een centrale rol in sociale situaties, wat het moeilijk kan maken om eetgewoonten te veranderen.

Sociale ondersteuning

• Familie en vrienden: Het hebben van een ondersteunend netwerk kan je helpen je eetgedrag te veranderen.
• Steungroepen: Groepen zoals Overeaters Anonymous bieden niet alleen emotionele steun maar ook praktische tips om voedselverslaving te overwinnen.

Biologische Invloeden

Naast emotionele, psychologische en sociale factoren zijn er ook biologische factoren die een rol spelen bij voedselverslaving. Dit omvat genetica, hormonen en hersenchemie.

Genetische aanleg

• Erfelijkheid: Onderzoek suggereert dat voedselverslaving, net als andere verslavingen, een genetische component kan hebben.
• Familiegeschiedenis: Als voedselverslaving in je familie voorkomt, heb je mogelijk een verhoogd risico.

Hormonale invloeden

• Leptine en ghreline: Deze hormonen spelen een rol bij het reguleren van honger en verzadiging. Disbalans hierin kan leiden tot overeten.
• Dopamine: Mensen met voedselverslaving hebben vaak een verminderde dopamine-activiteit, wat hun verlangen naar voedsel kan verhogen.

Conclusie en Hulpbronnen

Voedselverslaving Overwinnen: Een Holistische Benadering

Het overwinnen van voedselverslaving is een complexe reis die een holistische benadering vereist. Het begrijpen van de emotionele, psychologische, sociale en biologische factoren die bijdragen aan voedselverslaving is essentieel voor effectieve behandeling en herstel.

Multidisciplinaire aanpak

Een effectieve behandeling van voedselverslaving omvat vaak een combinatie van:

• Therapie: Cognitieve gedragstherapie (CGT) en andere vormen van psychotherapie kunnen helpen bij het aanpakken van onderliggende emotionele en psychologische problemen.
• Medische behandeling: In sommige gevallen kunnen medicijnen en medische interventies nodig zijn om de symptomen van voedselverslaving te beheersen.
• Voedingsbegeleiding: Het werken met een voedingsdeskundige kan helpen bij het ontwikkelen van gezonde eetgewoonten en het creëren van een evenwichtige voedingsroutine.
• Steungroepen: Deelnemen aan steungroepen zoals Overeaters Anonymous biedt een gemeenschap van ondersteuning en begrip.

Preventieve Maatregelen en Langetermijnbeheer

Naast het behandelen van voedselverslaving is het belangrijk om preventieve maatregelen te nemen en strategieën te ontwikkelen voor langetermijnbeheer om terugval te voorkomen.

Preventieve maatregelen

• Educatie: Voorlichting over gezonde eetgewoonten en het belang van evenwichtige voeding kan helpen voedselverslaving te voorkomen.
• Omgevingsaanpassingen: Het creëren van een omgeving die gezond eetgedrag bevordert, zoals het vermijden van verleidelijke voedingsmiddelen thuis, kan bijdragen aan preventie.

Langetermijnstrategieën

• Blijf bewust eten: Voortdurend bewust blijven van je eetgewoonten en het oefenen van mindful eating kan helpen om terugval te voorkomen.
• Ondersteuning behouden: Het behouden van een ondersteunend netwerk van familie, vrienden en steungroepen is cruciaal voor langdurig herstel.
• Regelmatige evaluatie: Het regelmatig evalueren van je voortgang en het aanpassen van je behandelplan indien nodig, helpt om op koers te blijven.

De Weg naar Herstel

Hoewel voedselverslaving een uitdaging kan zijn, is herstel mogelijk met de juiste ondersteuning en middelen. Het is belangrijk om te onthouden dat je niet alleen bent en dat hulp beschikbaar is.

Belang van zelfzorg

• Zelfcompassie: Wees geduldig en mild voor jezelf tijdens je herstelproces. Erken dat het een moeilijke reis is en dat terugvallen een natuurlijk onderdeel van het proces kunnen zijn.
• Zelfzorgpraktijken: Oefen zelfzorg door deel te nemen aan activiteiten die je welzijn bevorderen, zoals lichaamsbeweging, meditatie en hobby’s die je leuk vindt.

Hulpbronnen en Verder Lezen

Voor degenen die meer willen weten over voedselverslaving en hoe het te overwinnen, zijn er tal van betrouwbare bronnen beschikbaar. Hier zijn enkele aanbevolen hulpbronnen:

• Overeaters Anonymous (OA): Een steungroep die gebaseerd is op de twaalf stappen, vergelijkbaar met Anonieme Alcoholisten, specifiek gericht op mensen met voedselverslaving.
• Boeken en literatuur: Er zijn veel boeken geschreven door experts op het gebied van verslaving en voeding die diepgaande inzichten en praktische tips bieden. Bijvoorbeeld “Food Junkies” door Vera Tarman en “The End of Overeating” door David Kessler.
• Professionele hulpverleners: Raadpleeg een erkende therapeut, voedingsdeskundige of arts die ervaring heeft met het behandelen van voedselverslaving.

Conclusie

Voedselverslaving is een ernstige en vaak onderschatte aandoening die aanzienlijke gevolgen kan hebben voor iemands leven. Door een holistische benadering te volgen en gebruik te maken van de beschikbare hulpbronnen, kunnen mensen die worstelen met voedselverslaving stappen zetten richting herstel en een gezonder, bevredigender leven leiden.

Bronnen

1. Tarman, V. (2014). Food Junkies: The Truth About Food Addiction. Dundurn.
2. Kessler, D. (2009). The End of Overeating: Taking Control of the Insatiable American Appetite. Rodale Books.
3. Overeaters Anonymous. (n.d.). Welcome to Overeaters Anonymous. Retrieved from Overeaters Anonymous