Wat is het jojo effect en hoe wordt dit veroorzaakt

Obese Woman Measuring Waist
Obese Woman Measuring Waist

Een jojo effect is een cyclus, waarin mensen afvallen en daarna weer aankomen, omdat ze het verlies aan gewicht niet kunnen vasthouden[1].  Deze term is bedacht door Kelly D. Brownel[2]l van de Yale universiteit.

Korte termijn gewichtsverlies door een crash dieet

Een crash of jojo dieet geeft op korte termijn een gewichtsverlies weer op de weegschaal, maar dit is van korte termijn, omdat zodra je stop met dit dieet, je binnen een korte termijn weer terug bent op je oude gewicht. Met een crash dieet krijg je weinig calorieën naar binnen, meestal rond de 500 tot 800 calorieën.

Het lichaam heeft om zich in stand te houden 2500 calorieën nodig voor een man en 2000 calorieën voor een vrouw. Door een crash dieet creëer je een negatieve balans, door een tekort aan energie. Het lichaam gaat dit tekort oplossen door het zoeken op geslagen energiereserves in je lichaam.

Verlies van spiermassa door het Jojo effect

Met een crash dieet honger jezelf als het ware uit. In de eerste paar dagen gebruikt het lichaam de glucose voorraad in je lever en spieren gebruikt[3] en verlies je veel vocht. Dit is het resultaat wat je op de weegschaal ziet. Daarna gaat het lichaam lichaamsvet en spieren om zetten in energie. Je verliest hierdoor gewicht, de vetmassa wordt minder, maar ook de spiermassa.

Gevolgen Jojo effect

Dit soort diëten veroorzaken vermoeidheid[4] en de kans op een depressie. Doordat je spiermassa verliest, wordt je zwakker en verbruikt je lichaam minder calorieën, om deze spiermassa in stand te houden. Dit is een reactie van je lichaam op het energie te kort. Daarna gaan mensen weer eten en het lichaam slaat de energie weer in de vetreserves. Je komt sneller aan, doordat de verhoudingen in je lichaam zijn veranderd, vet versus spiermassa. Hierdoor kom je sneller aan, omdat je het gewicht niet kunt vasthouden.

Zodra er weer energie beschikbaar is, ondersteunt dit oorspronkelijk adaptieve, zuinige programma de aanvulling van energievoorraden aan, waardoor je snel weer toeneemt in gewicht[5].  Vetafzetting is de meest efficiënte manier van het lichaam om energie op te slaan.

De Summermatter cycle

De Summermatter cycle[6] verklaart waarom de spiermassa en spierkracht tijdens een jojo-dieet wordt verminderd. Het concept van de Summermatter-cyclus heeft een brede toepassing in lichaamsgewichtbeheer om interventies te timen en inhaalvet (jojo-effect) te voorkomen. Bovendien wordt het concept gebruikt door topsporters om hun beweging en energie-inname optimaal te timen[7]

Referenties

[1] https://en.wikipedia.org/wiki/Yo-yo_effect
[2] https://en.wikipedia.org/wiki/Kelly_D._Brownell
[3] https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/glucose.aspx
[4] https://nl.wikipedia.org/wiki/Vermoeidheid
[5] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2750217/
[6] https://en.wikipedia.org/wiki/Summermatter_cycle
[7] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7284994/